Το όνομα της Θήβας

Σχετικά με την ετυμολογία του ονόματος Θήβη υπάρχουν πολλές γνώμες, όπως και σχετικά με τον ανάδοχο της πόλης. Γνωρίζουμε ήδη ότι στην πόλη αυτή, που έχτισε ο Κάδμος, δόθηκε το όνομα της πολυθρύλητης εκατοντάπυλης πρωτεύουσας της Αιγύπτου. Ποιος ήταν λοιπόν ο ανάδοχος της βοιωτικής Θήβας; Αν ήταν ο Κάδμος, τότε γιατί αυτός ο Φοίνικας έδωσε στην πόλη, που έχτισε ο ίδιος, όνομα αιγυπτιακό; Είναι γνωστό ότι οι Φοίνικες έδωσαν σ'όλα τα χτίσματά τους ονόματα φοινικικά και ονόματα πόλεων της πατρίδας τους: Φοινίκη, Φοινικίς, Σαλαμίς, Ταμασός  κλπ. Άλλοι λένε λοιπόν ότι ο Κάδμος είχε πατέρα Αιγύπτιο, επειδή λέγεται ότι ο πατέρας του Αγήνορας πήγε από την Αίγυπτο στην Φοινίκη. Συνεπώς όχι μόνο γνώριζε την αιγυπτιακή γλώσσα, αλλά αισθανόταν και συμπάθεια για την πατρίδα του, ιδίως μάλιστα για την εκατοντάπυλη πρωτεύουσα της, την αιγυπτιακή Θήβα. Η Θήβα λεγόταν στη γλώσσα τους Τa apiou T-ape. Η λέξη αυτή σημαίνει "πόλη των θρόνων", δηλαδή πρωτεύουσα, πόλη-κεφαλή, σύμφωνα με τον Ουίλκινσον, ή πόλη του Άπιδος, του θεού Άπιδος, σύμφωνα με τον Καρολίδη. Ο όρος μεταφέρθηκε στα ελληνικά με την λέξη Θήβη. Σύμφωνα με άλλους, το όνομα Θήβη παράγεται από το επίθετο θήβος = θαυμάσιος ή την λέξη θήβος = θαύμα. Κατα την γνώμη μας, ανάδοχος της πόλης είναι ο Κάδμος που την έχτισε και που δεν είναι μυθικό πρόσωπο. Πιθανόν είναι, πως τα περισσότερα έργα που αποδίδονται σε αυτόν είναι υπερβολές και μυθεύματα, αλλά δεν σηκώνει αντίρρηση ότι ήρθαν και επηρέασαν πολιτιστικά την Ελλάδα.

Η συνοικία Πυρί

Τo Πυρί ήταν προάστιο των Θηβών. Από το 1836 αποτελεί έναν από τους οικισμούς του δήμου Θηβαίων, μαζί με τη Θήβα, τους Αγίους Θεοδώρους, το Αμπελοχώρι, το Νιχωράκι, το Ύπατο και το Τάχι. Μια από τις βασίκοτερες ασχολίες των γυναίκων του Πυριού ήταν η μεταξουργία, μια που από πολλά χρόνια υπήρχαν μουριές στην περιόχη. Το Πυρί είχε μια ιδιαιτερότητα σε σχέση με την ευρύτερη περιοχή. Το χωριό διατήρησε την ελληνική γλώσσα "κατά τον αλβανικό κατακλυσμό που κάλυψε το μεγαλύτερο μέρος της ανατολικής Βοιωτίας ". Πράγματι οι γνήσιοι Πυριώτες δεν μιλούν αρβανίτικα. Μπορεί κάποιοι, από άλλα μέρη να εγκαταστάθηκαν εκεί για διάφορους λόγους (π.χ. γάμος) και να έφεραν τη γλώσσα τους. Οι πιο πολλοί όμως μιλούσαν μόνο ελληνικά.

Μνημείο πεσόντων στο περίβολλο του Αγ. Αθανασίου

Το όνομα Πυρί

Το Πυρί Θηβών λέγεται πως πήρε το όνομα του από:

α) παραφθορά της λέξης "πυργί", γιατί υπάρχει κοντά του ένας πύργος των Φράγκων

β) το βασιλιά της Ηπείρου Πύρρο.

γ) το Πυρ που έβαλε ο Μ.Αλέξανδρος σε αυτό το σημείο όταν κατέστρεψε τη Θήβα το 335 μ.Χ.  Μάλιστα υπάρχει και άποψη που λέει πως χρησιμοποίησε τη δοτική (πυρί…) στη διαταγή που έδωσε ή την απόφαση που πήρε.

Ο ναός του Αγ. Αθανασίου στο Πυρί

Οι παλαιότεροι ναοί του Πυριού και ο νέος ναός του Αγίου Αθανασίου

Λέγεται ότι στη συνοικία του Πυρίου, στο δυτικό τμήμα της Θήβας, κοντά στο μουσείο, στην περιοχή της Γούρνας, υπήρχε ένας παλαιότερος ναός του Αγ. Αθανασίου, ο οποίος χτίστηκε με πέτρες που μετέφεραν οι κάτοικοι του Πυρίου με κάρα από την Αρχαία Ανθηδόνα. Από μαρτυρίες γνωρίζουμε ότι μέχρι το 1855 οι κάτοικοι εκκλησιάζονταν στο μικρό ναό της Αγ. Ελεούσας, ο οποίος χτίστηκε στα ερείπια του μεγάλου ομώνυμου ναού, ο οποίος χρονολογείται στο 12ο αι. Ο σεισμός του 1864 γκρέμιαε και τη νέα Αγ. Ελεούσα, τα ερείπια της οποίας βρίσκονται κάτω από τον Αγ. Γεώργιο. Το 1865 ξεκίνησε η ανοικοδόμηση του νέου ναού του Αγ. Αθανασίου, ο οποίος αποπερατώθηκε στα 1950. Είναι ωραιότατη εκκλησία Βυζαντινού ρυθμού και καλύπτει σημαντικό χώρο της περιοχής. Οι παπάδες και τα εκκλησιαστικά συμβούλια εργάστηκαν για την ολοκλήρωση και το στολισμό της όμορφης εκκλησίας. Το 1981 έπαθε ζημιές από τους σεισμούς και το εκκλησιαστικό συμβούλιο, με την καθοδήγηση του αρχιμανδρίτη Στέφανου και την βοήθεια των ενοριτών, την αποκατέστησαν. Προχώρησε μάλιστα στην αγιογράφιση της και στο κτίσιμο του Πνευματικου κέντρου που είναι δίπλα της. Την αγιογράφησή της, ανέλαβε ο Ηρακλής Τσάγκας, ο οποίος εργάστηκε αδιάκοπα για  5 χρόνια (1985-1990). Το 1991 αγιογραφήθηκε το πάνω μέρος του τοίχου της εισόδου με την εικόνα του αγίου Αθανασίου. 

Καλύτερα να ακούσουμε τον πατέρα Μιχαήλ:

Η είσοδος του Ναού

Το εσωτερικό του Ναού

Εικόνα του Αγ. Αθανασίου

Οι ιερείς  του Αγ. Αθανασίου

Οι κάτοικοι του Πυριού θυμούνται τους παρακάτω παπάδες στον Αγ. Αθανάσιο, κατά τη σειρά που υπηρέτησαν:

• Παπα - Αναστάσης  Παπαναστασίου
• Παπα - Νικόλας  Σάλτας
• Παπα - Σταμάτης
• Παπα - Νικόλαος Θανάσου (1937-1979)
• Παπα - Νώντας ( Ήταν για ένα χρόνο συνεφημέριος με τον παπα - Νικόλαο Θανάσου)
• Αρχιμανδρίτης Στέφανος (από το Ηράκλειο της Κρήτης)
• Παπα - Μιχάλης

Ο ιερέας του Αγ. Αθανασίου

Η σημασία του Αγ. Αθανασίου στους νέους κατοίκους του Πυρίου     

Σήμερα αποτελεί ιδιαίτερη ενοριακή εκκλησία και υπηρετεί τις ανάγκες του προαστίου. Η ενορία του Άγιου Αθανασίου εδώ και πολλά χρόνια έχει γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της καρδιάς των κατοίκων του Πυρίου. Είναι το κέντρο της καθημερινής ζωής των ανθρώπων της συνοικίας. Στις 18 Ιανουαρίου κάθε χρόνο, ανήμερα της γιορτής του Αγίου Αθανασίου, γίνεται η περιφορά της εικόνας του, η οποία ακολουθείται από τους πιστούς, όχι μόνο του Πυρίου αλλά και ανθρώπων άλλων ενοριών της πόλης μας.