Η αρχαία πόλη της Λατούς

Η Λατώ ήταν μία από τις αρχαίες πόλεις της Κρήτης. Υπάρχουν ενδείξεις κατοίκησης στην περιοχή ήδη από τη μινωική εποχή. Βρίσκεται περίπου τρία χιλιόμετρα μακριά από το χωριό Κριτσά, στο νομό Λασιθίου. Πιο συγκεκριμένα, βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Κριτσά και Λακώνια. Το σημείο όπου ήταν χτισμένη, στο λόφο Γουλά, βοηθούσε πάρα πολύ στην αμυντική κάλυψη της ευρύτερης περιοχής. Η πόλη των Λατίων συνόρευε στα βόρεια με την Ολούντα (σημερινή Ελούντα), στα δυτικά με τη Δρήρο (κοντά στη σημερινή Νεάπολη), στα νότια με τις αρχαίες πόλεις  Μάλλα, Ώλερο και Ιεράπυτνα (σημερινές Μάλες, Μεσελέροι και Ιεράπετρα) και ανατολικά με την Ιστρώνα (σημερινό Καλό Χωριό). Λέγεται ότι η πόλη πήρε το όνομά της από τη θεά Λητώ, που στη δωρική διάλεκτο λεγόταν Λατώ. Επίσης, στο νόμισμα της πόλης απεικονιζόταν η Ειλείθυια, η οποία θεωρείται η σημαντικότερη θεά της. Σχετικά με τις συστηματικές ανασκαφές που έλαβαν χώρα στην πόλη είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι οι πρώτοι που επιχείρησαν κάτι τέτοιο ήταν ο J. Demargne  και ο J. Reinach. Αργότερα συνέχισε ο P. Ducrey και ακολούθησαν οι Β. Χατζημιχάλης και  O. Picard. 

Η πόλη της Λατούς περιείχε σπίτια, εργαστήρια, ναούς, θέατρο, Πρυτανείο και μία μεγάλη αγορά. Επιπρόσθετα, διέθετε ένα μεγάλο ισχυρό τείχος στη βόρεια πλευρά, ενώ και η κύρια πύλη ήταν καλά οχυρωμένη. Η πόλη διέθετε ένα εξαιρετικό χαλικόστρωτο δάπεδο. Τα ορατά οικοδομικά λείψανα στον αρχαιολογικό χώρο ανήκουν στον 4ο και 3ο αι. π.Χ. Επίνειο της πόλης ήταν η Καμάρα, στην περιοχή του σημερινού Αγίου Νικολάου. Δεν έχουμε πολλές πληροφορίες για την ιστορία της πόλης. Αξιοσημείωτο, όμως, είναι ότι ο Νέαρχος, ο ναύαρχος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, θεωρείται ότι κατάγεται από την αρχαία πόλη της Λατούς!  Επίσης, σώζονται αρκετά ψηφίσματα και επιγραφές. Ενδεικτικά παραθέτουμε μία επιγραφή που αναφέρεται σε συνθήκη αμοιβαίας φιλίας και συμμαχίας μεταξύ Λατίων και Ολουντίων:

«… Οι Κόσμοι επ’ αυτών κοσμόντων κατ’ ενιαυτόν, ταν συνθήκαν αναγινωσκόντων και τας αγέλας εξορκισόντων εν Θεοδαισίοις παραγγέλλοντες δειν τε αλλαλοις πέμπειν αι κα ποτε μέλλωντι αναγιγνώσκειν ταν συνθήκαν και τας αγέλας εξορκίζειν. Ει δε μη εξορκίζοντι οι Λάτιοι Κόσμοι, ή μη παραγγελέοντι επί ταν ανάγνωσιν τας συνθήκας ή μη αναγνώοντι, αποτεισάντων ο κόσμος έκαστος αρυγρίω στατήρας εκατόν τοις Ολοτίοις, ωσαύτως δε και οι Ολόντιοι, ει μη εξορκίζοντι τας αγέλας, ή μη παραγγελέοντι ή μη αναγνώοντι ταν συνθήκαν, αποτεισάντων ο κόσμος έκαστος αργυρίω στατήρας εκατόν τοις Λατίοις…»

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Αγίου Νικολάου βρίσκονται ενδιαφέροντα ευρήματα από την περιοχή της Λατούς. Ενδεικτικά αναφέρουμε έναν πήλινο λουτήρα, ένα θυμιατήρι, κεφαλές πήλινων πλακιδίων από τον 7ο αι. π.Χ., κρατήρες από τα ελληνιστικά χρόνια και χάλκινα νομίσματα.

Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλουμε στην κ. Μαρία Χατζηπαναγιώτη - Πατεράκη, φιλόλογο - αρχαιολόγο, για την πολύτιμη βοήθεια που μας προσέφερε.

Φωτογραφίες από τον αρχαιολογικό χώρο

Βιντεοθήκη

Ολόκληρο το "Οδοιπορικό στη Λατώ" εδώ.

Πηγές

Αποστολάκου, Β., Αρακαδάκη, Μ., Δερμιτζάκης, Μ., Ντρίνια, Χ., Κλώντζας, Μ., Μοσχόβη, Γ. & Σωρού, Μ., Ο Άγιος Νικόλαος και η περιοχή του, Άγιος Νικόλαος 2010.
Από τη σελίδα του ΥΠΠΟ
Λατώ

Ο Ολούς

(Τελευταία επίσκεψη 29/6/12)