Οικίες της γειτονιάς μας

Στη συνοικία Αγ. Μηνά, όπου σ’αυτήν ανήκει και το σχολείο μας, υπάρχουν νεόκτιστα αλλά και πιο μοντέρνα οικήματα, εκτός από τα παραδοσιακά των προηγούμενων αιώνων (18ου-19ου).
Υπάρχουν τρεις τύποι (είδη) κατοικιών:

• ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΝΑ ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ (που κτίστηκαν στην Τουρκοκρατία):
• ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΑ (του 20ου αιώνα):
• ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΚΑΤΟΙΚΙΕΣ (του 21ου αιώνα)

Όπως και να είναι το σπίτι, νέο ή παλιό, μοντέρνο ή παραδοσιακό, το σίγουρο είναι ότι γλάστρες και λουλούδια θα κοσμούν την αυλή του ή το μπαλκόνι του...

Μοντέρνα οικία με στοιχεία παραδοσιακά, όπως το "σαχνισί" και η περίφραξη.

Στη γειτονιά, στο κέντρο δηλαδή της πόλης, δυστυχώς είχαν κτιστεί και πολυκατοικίες. Υπήρξε εποχή που δεν εκτιμούσαν την ιστορικότητα της περιοχής και κτίστηκαν τερατουργήματα οικοδομών που δεν τεριάζουν καθόλου στην πόλη και την αρχοντική αισθητική της παλιάς Καστοριάς...

Μοντέρνα οικία με παραδοσιακή άποψη 

Νεοκλασσικό σπίτι που κατοικείται ακόμα. ...με σημάδια της σύγχρονης τεχνολογίας

Τα σημάδια της εγκατάλειψης σε πολλά σπίτια της γειτονιάς

Παλιά ετοιμόρροπα σπίτια...

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ 1^α : ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΙΔΙΚΟΥΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΕΣ

Για να πάρουμε απαντήσεις στις ερωτήσεις που ετοίμασαν τα παιδιά, πήραμε συνέντευξη από τον μηχανικό κ. Πάνο Διαμαντόπουλο

Ποιές διαφορές παρατηρούμε στο πέρασμα του χρόνου;

Παρατηρώντας τις φωτογραφίες των αρχοντικών και των νεοκλασικών σπιτιών καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι πολλά κύρια, χαρακτηριστικά σημεία έχουν αλλάξει στο πέρασμα των χρόνων. Η αρχιτεκτονική της κάθε εποχής είναι ξεχωριστή και έχει τη δική της άποψη και είναι λογικό όσoτα χρόνια περνούν να αλλάζουν τα γούστα των ανθρώπων, οι συνήθειες και οι προτιμήσεις τους καθώς ο κόσμος μεταβάλλεται και εξελίσσεται. Κάπως έτσι τα σημερινά σπίτια έχουν εξελιχθεί για να ικανοποιήσουν νέες ανάγκες αλλά και επιθυμίες  των κατοίκων.

Ποια είναι τα βασικά αρχιτεκτονικά στοιχεία των αρχοντικών;

Τα Καστοριανά Αρχοντικά ήταν βασικά διώροφα .Έχουμε όμως και παραδείγματα τριώροφων αρχοντικών. Το ισόγειο και ο όροφος ήταν συνήθως πετρόχτιστα με ελάχιστες σχισμές στο ισόγειο και λίγα μικρά παράθυρα στον ημιώροφο και στον όροφο.
Ο δεύτερος όροφος ήταν χτισμένος με ελαφρότερα υλικά, ιδιαιτέρα το τμήμα του που έβλεπε προς την εσωτερική αυλή ή τη λίμνη, καθώς και όλα τα σαχνίσια, και φωτιζόταν με διπλή σειρά παραθύρων.
Στην Καστοριά, η στερέωση των θεμελίων ήταν πολύ εύκολη γιατί όλο το Κάστρο ήταν χτισμένο στο βράχο. Ο ίδιος βράχος έδινε και το υλικό για την τοιχοποιία. Συχνά το πέτρινο υλικό από τον εκβραχισμό δεν έφτανε και το συμπλήρωναν με λιθάρια που έφερναν από τα γύρο βουνά. Για τις γωνίες όμως έφερναν αγκωνάρια από πέτρα της Τσιούκας, που είναι σκληρή και ανθεκτική._
Οι εξωτερικοί τοίχοι ήταν λασπόχτιστοι και συχνά το πάχος τους έφτανε μέχρι 1 μ. Τα ξύλα που χρησιμοποιούσαν στην οικοδομή, τον «καρέστε», τα κουβαλούσαν από μακριά, από τα βουνά του Γράμμου και, ήταν «δέντρινα, αδρένια, σιδερένια ξύλα», «μεσέδες», «καραγάτσια, τσάμια» (δρυς, φτελιές, πεύκα), έλατα, που τα παλιά χρόνια τα μετέφεραν στον Αλιάκμονα και μετά στη λίμνη με τα ντόπια καράβια.
«…τα σπίτια των Ελλήνων είναι σκεπασμένα με κόκκινα καλοκαμωμένα κεραμίδια…είναι εύπορα σαράγια…τα σπίτια στην όχθη της λίμνης έχουν παραπήγματα για να προφυλάγουν τα πλοία και σαχνισιά».
Για να σκαρώσουν την οροφή ρίχναν πρώτα τις γρέντιες, χοντρά ίσια δέντρινα καδρόνια μήκους μέχρι 8,00μ., και πάνω τους ακουμπούσαν τα πατόξυλα με σφήνες ή φόλες και τα πέταυρα.
Από τα κείμενα μελετητών αρχοντικών της Καστοριάς βγάλαμε το συμπέρασμα πως η λειτουργία τους από την εποχή που εμφανιστήκαν μέχρι το 19ο αιώνα παραμένει βασικά η ίδια: στο ισόγειο βοηθητικά δωμάτια και αποθήκες, στον ημιώροφο χειμωνιάτικα δωμάτια που επικοινωνούν όλα με τον ενιαίο εσωτερικά χώρο, όπου είναι και το κλιμακοστάσιο, και στο δεύτερο όροφο συνήθως δύο βασικοί καλοί οντάδες καλοκαιρινοί που συχνά έχουν και «μπουχαρι», ο «δοξατος» , που είναι ο χώρος της υποδοχής και των διασκεδάσεων με διάφορες εξέδρες, τα κιόσκια και οι «κρεββάτες».

Οι τεχνίτες, δηλαδή τα «ισνάφια» ήταν ρωμιοί χριστιανοί, οι οποίοι έχτιζαν και τα σπίτια των Τούρκων. Υπάρχουν μαρτυρίες ότι έκτιζαν και δημόσια έργα (τα γεφύρια, τα καραβανσαράγια και βεβαία τα λιθόστρωτα, τα καλντερίμια). Από τη θητεία τους άλλωστε αυτοί απόχτησαν και εμπειρίες, ώστε, ξαφνικά, στις αρχές του 18ου αιώνα να μπορέσουν να εφαρμόσουν «καλοχωνεμένες», δηλαδή καλά αφομοιωμένες οικοδομικές και καλλιτεχνικές μορφές. Ιδιαιτέρα οι δεύτερες μαρτυρούν μακροχρόνια θητεία σε οθωμανικά θρησκευτικά και αστικά κτίσματα (όπως γίνεται φανερό ιδίως στους περιτέχνους, με τέλεια αραβουργήματα, ταβλάδες των ταβανιών στα αρχοντικά της Σιάτιστας).
Τα οικοδομικά σινάφια που εργάστηκαν στις περιοχές που μας ενδιαφέρουν κατάγονταν από ορεινούς οικισμούς της Πίνδου, της δυτικής και της νοτιοδυτικής Μακεδονίας, τη Βόρεια Ήπειρο, περιοχές Κορυτσάς, Δεαβόλες, την Ντίμπαρα ήταν Έλληνες , Αρβανίτες και Αρβανιτόβλαχοι οικοδόμοι , με μεγάλη πείρα και τόλμη στις κατασκευές , ιδιαίτερα των λίθινων γεφυριών στις απόκρημνες τοποθεσίες των ασβεστολιθικών βουνών της δυτικής Μακεδονίας και της Ηπείρου.
Μορφολογικά χαρακτηριστικά
Τα αρχοντικά της περιοχής έχουν φρουριακά χαρακτηριστικά, το ισόγειο και ο πρώτος όροφος είναι συνήθως λιθόκτιστα. Έχουν μεγάλα παράθυρα και διακοσμούνται από πολύχρωμα υλατοστάσια που ήταν πραγματικά κομψοτεχνήματα, τα λεγόμενα «σαχνίσια». Τις περισσότερες φορές τα σαχνίσια στηρίζονταν σε ξύλινες αντηρίδες . Τα αρχοντικά τα γειτονικά επικοινωνούσαν με μια γέφυρα που λεγόταν διαβατικό, σήμερα δεν υπάρχει το διαβατικό, σωζόταν μόνο μερικές δεκαετίες πριν.

Πολλά σπίτια σήμερα είναι εγκαταλειμμένα . Γιατί τα εγκατέλειψαν οι ιδιοκτήτες τους; Και πια προβλήματα δημιουργούνται από τη συγκεκριμένη τους επιλογή;

Πολλοί από τους ιδιοκτήτες έχουν φύγει στο εξωτερικό, άλλοι σε άλλες πόλεις της χώρας μας για δουλειά. Κάποια από τα σπίτια αυτά έχουν πολλούς ιδιοκτήτες, κληρονομικά προβλήματα, ενώ όσοι επιθυμούν την ανακατασκευή τους περιορίζονται από τα σχέδια διατήρησης και τον συντελεστή δόμησης. Επίσης, το κόστος ανακατασκευής είναι πολύ υψηλό. 

Υπάρχει κάποιο, οποιοδήποτε, ειδικό πρόγραμμα συντήρησης, των σπιτιών αυτών, από την πολιτεία;

Για την συντήρηση φροντίζει ο Δήμος σε συνεργασία με την Αρχαιολογία

Το αρχοντικό δίπλα στο σχολείο μας

 
Για το αρχοντικό δίπλα στο σχολείο μας στείλαμε στο Δήμαρχο Καστοριάς την ακόλουθη επιστολή!

Καστοριά, 7 Δεκεμβρίου 2012  Κύριε Δήμαρχε,

Είμαστε οι μαθητές της ΣΤ’ τάξης του 2ου Δημοτικού σχολείου Καστοριάς και θα θέλαμε να σας γνωστοποιήσουμε πως αποφασίσαμε να σας στείλουμε την παρούσα επιστολή για να σας κάνουμε γνωστό ένα κύριο θέμα που μας απασχολεί. Πρόκειται για το παλαιό αρχοντικό, που βρίσκεται απέναντι από το σχολείο μας, στην οδό Αγίου Μηνά, και εδώ κι αρκετό καιρό βρίσκεται σε άθλια κατάσταση.

Συγκεκριμένα, το κτήριο είναι σχεδόν ετοιμόρροπο και συχνά διαλύονται κομμάτια του, κάτι που είναι επικίνδυνο τόσο για τα διερχόμενα αυτοκίνητα και τους επιβάτες τους , όσο και για τους πεζούς.

Προσπαθήσαμε αρκετές φορές να επικοινωνήσουμε με τον ιδιοκτήτη του οικήματος, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες έχει μετακομίσει στην Αμερική, όμως δεν ήταν εφικτό να επικοινωνήσουμε μαζί του. Για τους  παραπάνω λόγους απευθυνθήκαμε σε εσάς για την επίλυση του συγκεκριμένου προβλήματος.

Ελπίζουμε να βρεθεί σύντομα λύση με τη δική σας αρωγή, για να μην υπάρξουν ατυχήματα.

Με τιμή,

Οι μαθητές της ΣΤ’ τάξης του 2^ουΔημοτικού Σχολείου Καστοριάς.