Βιομηχανικά κτήρια της Χαλκίδας
Μετάβαση στο τέλος των μετα-δεδομένων
Μεταφορά στην αρχή του μεταδεδομένων
 

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΚΤΙΡΙΑ ΤΗΣ ΧΑΛΚΙΔΑ

Ο 20ος αιώνας υπήρξε για την Χαλκίδα ένας αιώνας ακμής και οικονομικής ανάπτυξης. Στη μικρή αυτή πόλη λειτούργησαν πολλές βιομηχανίες και βιοτεχνίες, οι οποίες έδωσαν στους κατοίκους οικονομική άνεση και άνθηση. Σε αυτό συνέβαλε ο ερχομός και η εγκατάσταση των προσφύγων στην πόλη, αλλά και στα περίχωρά της, δημιουργώντας καινούριους οικισμούς με το όνομα του τόπου προέλευσης των κατοίκων και το ''πρόσθετο'' επίθετο ''Νέα'' π.χ. Ν. Αρτάκη, Ν. Λάμψακος κ.τ.λ.
Εκτός όμως από τους πρόσφυγες την δεκαετία των '70 -  '80 η Χαλκίδα ήταν πόλος έλξης για εργάτες από όλη την Ελλάδα, λόγω της βιομηχανίας της. Οι περισσότερες από τις βιομηχανίες αυτές βρισκόντουσαν στη περιοχή του Αγ. Στεφάνου, λόγω των πλεονεκτημάτων που πρόσφερε η περιοχή:
1. βρίσκεται έξω μεν, αλλά πολύ κοντά στην πόλη, οπότε οι εργαζόμενοι μπορούσαν να πάνε στην δουλειά τους με τα πόδια.
2. βρίσκεται στο σταυροδρόμι που χωρίζει ο δρόμος προς Νότια και Βόρεια Εύβοια.

3. δίπλα στην θάλασσα για την προώθηση των προιόντων τους (των βιομηχανιών) και δια της θαλλάσιας οδού

4. στην περιοχή βρίσκονται οι πηγές της Αρέθουσας  προσφέροντας άφθονα νερά, ακόμη και σήμερα(1)

(1)  Η περιοχή ήταν ακατοίκητη για πολλούς αιώνες, γιατί οι πηγές της Αρέθουσας θεωρούνταν ιερές και λατρεύτηκαν από τους αρχαίους  ΄Ελληνες και αργότερα από τους  Ρωμαίους. Σύμφωνα με τον μύθο, η Αρέθουσα ήταν κόρη του Νηρέα. Την ερωτεύτηκε σφόδρα ο Αλφειός και η Αρέθουσα για να τον αποφύγει, παρακάλεσε την θεά Άρτεμη να την βοηθήσει και έτσι την μεταμόρφωσε σε πηγή. Ο  Αλφειός, μη μπορώντας να εκπληρώσει τον απελπισμένο του έρωτα, μεταμορφώθηκε σε ποτάμι για να μπορέσει κάποτε να ενωθεί μαζί της.

ΠΕΙΡΑΪΚΗ-ΠΑΤΡΑΪΚΗ

Από την συνέντευξη που πήραμε από την γιαγιά ,του συμμαθητή μας Σπύρο Μυτάκη, την Κολοφωτιά Αικατερίνη η οποία ήταν υπεύθυνη σειρών στην
Πειραϊκή-Πατραϊκή συγκεντρώσαμε τις εξής πληροφορίες:

Η πειραϊκή-πατραϊκή ιδρύθηκε γύρω στο 1909. Οι εργαζόμενοι δούλευαν σε βάρδιες οχτάωρου, η κάθε μια εξ αυτών είχε 50 γυναίκες και 50 άντρες. Το εργοστάσιο δούλευε όλο το εικοσιτετράωρο. Υπήρχαν 30 σειρές των δώδεκα περίπου αργαλειών. Η κάθε σειρά είχε τον/την υπεύθυνο της. Οι σειρές αυτές ήταν χωρισμένες σε δεκάδες. Η κάθε μια από αυτές είχε έναν υπεύθυνο για τις μεγαλύτερες  ανάγκες. Επίσης την αλλαγή του στημονιού αναλάμβαναν άλλοι υπάλληλοι  Το εργοστάσιο έφτιαχνε μεγάλα τόπια  ύφασμα κυρίως σεντονιών καθώς και τζιν, ενώ για την περαιτέρω επεξεργασία  μεταφέρονταν σε άλλο κτήριο. Ο μισθός κάθε υπαλλήλου κειμένονταν από 180.000 έως 600.000 δραχμές ανάλογα με το πόστο και τις υπερωρίες του καθενός.

Η Πειραϊκή-Πατραϊκή Χαλκίδος έκλεισε επίσημα στα μέσα Απριλίου το 1992. Το κτίριο της Πειραϊκής Πατραϊκής δεν σώζεται σήμερα. Στη  θέση του κτίσθηκε και λειτουργεί το 4ο Λύκειο Χαλκίδας.

ΟΙΝΟΠΝΕΥΜΑΤΟΠΟΙΕΙΟΝ ΑΡΕΘΟΥΣΑ

Το κτίριο του εργοστασίου ΑΡΕΘΟΥΣΑ  κτίστηκε το 1882, από τους αδελφούς  Ζάχου, η καταγωγή των οποίων ήταν από την Κάρυστο.  Μάλιστα λέγεται, ότι ο ίδιος ο  Δημήτριος  Ζάχος ( ο μεγαλύτερος από τους δύο ) έκανε τα σχέδια του κτιρίου. (5)

Αρχικά λειτούργησε σαν οινοπνευματοποιείο.  Δυστυχώς, την εποχή εκείνη τα αμπέλια (6) της περιοχής, επλήγησαν από φυλλοξήρα και έτσι δεν υπήρχε πρώτη ύλη και το εργοστάσιο σταμάτησε την λειτουργία του. Το  1921 λειτούργησε για λίγο σαν εργοστάσιο κατεργασίας πυρήνας και παραγωγής σαπουνιού.  Το 1924  κατέφυγαν στο εγκαταλειμμένο εργοστάσιο, πρόσφυγες από το Προκόπι της Μικράς  Ασίας, οι λεγόμενοι “ Καραμανλήδες” και πολλοί, δυστυχώς, παρέμειναν στην  ΑΡΕΘΟΥΣΑ μέχρι το 1931, σε άθλιες συνθήκες.  (Την άθλια αυτή κατάσταση των προσφύγων,σε μια επίσκεψή του στη Χαλκίδα, είδε ο τότε υπουργός Πρόνοιας Ιασονίδης και διέταξε την άμεση μεταστέγασή τους).

Κατά τη διάρκεια του δευτέρου  Παγκοσμίου Πολέμου και της κατοχής, οι Ιταλοί το χρησιμοποίησαν ως σταύλο για τα ζώα τους.

Η Αρέθουσα λόγω της μοναδικής της αρχιτεκτονικής κατατάσσεται σήμερα στα "αξιοθέατα" της πόλης και είναι διατηρητέο. Όλο το κτήριο είναι κατασκευασμένο από τούβλα πορσελάνης. Ενδιάμεσα βλέπουμε σιδερένια στηρίγματα σε σχήμα σίγμα τελικό, τα οποία είχαν προβλεφτεί για να αυξηθεί το όριο αντοχής του εργοστασίου. Στην πίσω αυλή βρίσκεται η ειδική καμινάδα, που λειτουργούσε με πυρήνα και αριστερά είχε χτιστεί χωριστό οίκημα, το Χημείο. Στο χημείο γίνονταν οι αναλύσεις, οι δοκιμές των κρασιών, οι προσμίξεις για τις διάφορες ποιότητες. Εκτός από τους πέντε εμπρόσθιους χώρους, η Αρέθουσα συνεχίζεται στο πίσω μέρος σε μία τεράστια αίθουσα-αποθήκη. Η κεραμιδένια στέγη είναι διακοσμημένη με ακροκέραμα και πήλινα κουμπιά, ενώ μπροστά στα παράθυρα βλέπουμε λάμπες κρεμασμένες από σιδερένιους βραχίωνες. Στην κεντρική τριώροφη αίθουσα ξεχωρίζουν ακόμα κεφαλαία γράμματα: ΠΟΤΟΠΟΙΕΙΟΝ ( δεξιά) ΠΑΓΟΠΟΙΕΙΟΝ ( αριστερά) ΑΡΕΘΟΥΣΑ (στο κέντρο). Υπάρχει και εντοιχισμένη μαρμάρινη πλάκα με τη σχετική επωνυμία, όπου αναφέρονται τα ονόματα ΑΔΕΛΦΟΙ  ΖΑΧΟΥ- Δ. ΔΑΒΟΥΡΤΖΙΚΑ ( προφανώς κάποιος συνέταιρος)  

Η Αρέθουσα, αφού έμεινε κλειστή για πολλά χρόνια τις πρώτες δεκαετίες του αιώνα, κατόπιν αγοράστηκε και λειτούργησε από την Οινοπνευμαοποιεία Πειραιώς. Τελευταίος της ιδιοκτήτης ήταν ο Ελληνοεβραίος Σόλων Σαμψών. Το 1980 έκλεισε οριστικά. 

(5)  Οι αδελφοί Ζάχοι ήσαν επίσης πολύ εύποροι: είχαν δικό τους βαπόρι το  ΧΑΛΚΙΣ, που έκανε δρομολόγια στον  Ευβοϊκό και κοντά στην  Σχολή  Πεζικού, δικό τους αλευρόμυλο.

(6)  Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε ότι το  Ληλάντιο Πεδίο, που βρίσκεται εκατέρωθεν των όχθεων του ποταμού  Λήλα, λίγο έξω από το  Βασιλικό, ήταν από την αρχαιότητα ένας καταπληκτικός αμπελώνας, που έδινε κρασιά άριστης ποιότητας, τα οποία ταξίδευαν σε πολλά μέρη της  Ελλάδας, πρόσφατα και στο εξωτερικό.

Επίσης, ο ποτάμός  Λήλας, με τις φερτές ύλες που “κατέβαζε” τροφοδοτούσε με πρώτη ύλη τα κανατάδικα της εποχής, αλλά και τις κεραμοποιίες, τις τότε και τις σύγχρονες.

ΚΤΗΡΙΟ ΓΕΩΡΓΙΑΔΗ
Το συγκρότημα  Γεωργιάδη, κτίστηκε στις αρχές του 20  αιώνα, σε περιφραγμένο οικόπεδο, 16 στρεμάτων και είχε συνολική επιφάνεια 4600 τετρ.μέτρων. Παρήγαγε πυρηνέλαιο και
σαπούνι και δευτερευόντως , πάγο.  Η λειτουργία του σταμάτησε το  1962  και περιήλθε
στην ιδιοκτησία της   Εθνικής  Τράπεζας.  Αποτελείται από ανεξάρτητα, ανισοϋψή κτίρια,
το ένα δίπλα στο άλλο, με τοξοτά υπέρθυρα, από συμπαγή τούβλα.  Τα κτήρια αυτά
 χρησιμοποιούνταν σαν χώροι αποθήκευσης των προϊόντων που διακινούνταν, μέσω μιας
μεγάλης ξύλινης,συρόμενης πόρτας, που υπάρχει στην πρόσοψη.  Το 1993, μετά από πυρκαγιά, το κτίριο έχασε τις στέγες του και παραμένουν μόνο οι υπέροχες, πετρόκτιστες τοιχοποιίες του.
Μέχρι το 1927 το εργοστάσιο έβγαζε μόνο πυρήνα.  Μετά προστέθηκε κι άλλη πτέρυγα και
έβγαζε και σαπούνια, διαφόρων μεγεθών (ανάλογα με το καλούπι).
Το  1937 απασχολούσε  περί τα 50 άτομα. Τα μισά από αυτά ήταν κορίτσια, όλα σχεδόν
ανήλικα, και άλλους τόσους άνδρες.  Οι κοπέλες έκαναν τις ελαφριές δουλειές
(πρέσσα – κασέλιασμα), ενώ οι άντρες τις βαριές (το ξεφόρτωμα της πυρήνας και τις
μεταφορές ).
Μετά τον πόλεμο η μεγάλη αυτή περιουσία του  Γεωργιάδη χάθηκε.  Η τότε κυβέρνηση του
πρότεινε να λάβει δάνειο με το σχέδιο  Μάρσαλ, που θα τους βοηθούσε να ορθοποδήσουν.
Οι απόγονοι του όμως αρνήθηκαν.  (4)

(4)  σελ. 124, στο βιβλίο “ Γειτονιές της  Χαλκίδας” : ....Οι ιστορίες λένε ότι ο  Κιαπέκος έφερε τον Βασίλειο  Γεωργιάδη από την  Κύμη, δεμένο, σ' ένα τσουβάλι, για να μη δει τον δρόμο και γυρίσει πίσω.  Τα πρώτα χρόνια τον είχε στην εταιρεία του, λογιστή, αλλά γρήγορα ο δαιμόνιος εκείνος άνθρωπος, με το επιχειρημετικό του μυαλό, έκανε δική του δουλειά και έγινε ο πλουσιότερος Χαλκιδαίος: ξυλεία, αποθήκες, αμπέλια, χτήματα, σπίτια, το ξενοδοχείο  ΠΑΛΙΡΟΙΑ, ακόμα και δική του τράπεζα απέκτησε ο  Γεωργιάδης.

ΜΑΚΑΡΟΝΑΔΙΚΟ

Το συγκρότημα του εργοστασίου μακαρονοποιίας ''Σιτώ''  περικλείεται μεταξύ των οδών Σάμου, Πανίδου, Ωρίονος και Χατζοπούλου. Λειτούργησε ως αλευρόμυλος και εργοστάσιο μακαρονοποιίας από το 1940 με ιδιοκτήτη τον Νικόλαο Παλαιολόγο. Η λειτουργία του έχει σταματήσει εδώ και αρκετά χρόνια. Περιλαμβάνει σύνολο ισόγειων λιθόκτιστων κτισμάτων κεραμοσκεπών ή στεγασμένων με πλάκες ελλενίτ, με μεγάλους ενιαίους χώρους αποθήκευσης σίτου, έτοιμων παρασκευασμένων μακαρονιών.

Είναι λιθόκτιστο με χονδρολαξευμένους δόμους κατώτερης ποιότητας σε όλες τις πλευρές του κτηρίου, Στις γωνιές, οι δρόμοι είναι λαξευτοί της ίδιας ποιότητας. Οι όψεις του είναι λιτές που έχουν τοξωτά ανώφλια, με απόλυτη συμμετρία στα ανοίγματα του α' ορόφου. Στο ισόγειο η συστοιχία των ανοιγμάτων που επαναλαμβάνονται με ψευδοαινίγματα. Τα παράθυρα είναι τοξωτά και πλαισιώνονται με κορνίζα από οπτόλινθους. Στο ισόγειο, τον φωτισμό και αερισμό ενισχύουν κυκλικοί φεγγίτες, που πλαισιώνονται από τούβλα. Το κτίριο στεγάζει δίκλινη στέγη, το τέλειωμα της οποίας τονίζει διπλή πλίνθινη κορνίζα που σχηματίζει τρίγωνο. Το κτήριο βρίσκεται σε καλή κατάσταση από στατική άποψη.

ΕΡΓΟΣΤΑΣΙΟ ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΟΥ  ΚΑΙ  ΣΑΠΩΝΟΠΟΙΊΑΣ ΚΙΑΠΕΚΟΣ-ΚΑΡΑΚΩΣΤΑΣ ΚΑΙ  ΛΙΝΑΡΔΟΣ

Ο  Βελισσάριος  Καράκωστας ήταν θείος του  Ιωάννη Κιαπέκου και αρχικά οι δυό τους είχαν ποτοποιείο στην όδο  Αβάντων, καθώς και απόθήκη ξυλείας στην ίδια περιοχή.

Το  1910 (κατ' άλλους το 1912), οι δύο οικογένειες, ενώνωντας τις δυνάμεις τους, απεφάσισαν να κτίσουν το πυρηνουργείο στο αριστερό μέρος του δρόμου  Χαλκίδας - Λευκαντί, φέρνοντας ηπειρώτες τεχνίτες, που ακόμη και σήμερα είναι ξακουστοί για την τέχνη τους, σχετικά με την πέτρα.

Κατά τις οικοδομικές εργασίες βρέθηκαν πολλά αρχαιολογικά ευρήματα. (2)

Το εργοστάσιο είχε τρία τμήματα: τα γραφεία της επιχείρησης και μέρος του εργοστασίου, τα μηχανήματα και το σαπωνοποιείο.  Τα τρία αυτά τμήματα συναντιώντουσαν και σχημάτιζαν μια εσωτερική αυλή, όπου συγκεντρώνονταν η πυρήνα.  Την πρώτη ύλη του εργοστασίου προμήθευαν τα άφθονα ελαιοτριβεία της  Εύβοιας.  Αφού παίρνανε το λάδι, το υπόλοιπο του καρπού (το λιοκούκι) υφίστατο κάποια επεξεργασία, από την οποία λαμβάνανε ένα “δεύτερης “ ποιότητας λάδι, από το οποίο φτίαχνανε το σαπούνι, την δε πυρήνα : α)  ένα μέρος της τη χρησιμοποιούσαν για τη λειτουργία του ίδιου του εργοστασίου: στο πίσω μέρος του εργοστασίου υπήρχε (σώζεται έως και σήμερα) μια τεράστια καμινάδα, στη βάση της οποίας υπήρχε ένας λέβητας, όπου με την πηρήνα έβραζε νερό.  Ο ατμός που δημιουργούνταν, μέσω σωληνώσεων έφθανε στα μηχανήματα, που ήταν ατμοκίνητα.  β) ένα μέρος της πυρήνας πουλιόταν στα νοικοκυριά για θέρμανση με μαγγάλια και γ) ένα τρίτο μέρος της αγόραζαν τα κεραμοποιεία και τα κανατάδικα της περιοχής, σαν καύσιμο για την λειτουργία των καμινιών τους.

Οι δουλειές πήγαιναν πολύ καλά και σε λίγο καιρό το εργοστάσιο Κιαπέκου- Καράκωστα έκανε και εξαγωγές σαπουνιών στην  Αίγυπτο, Αμερική και αλλού.

Τόσο μεγάλη έγινε η ζήτηση των προϊόντων της βιομηχανίας αυτής, που κάποια στιγμή οι ντόπιες πρώτες ύλες δεν επαρκούσαν και πλέον έφερναν υλικά από τη  Χίο, Μυτιλήνη, ακόμη και από τα παράλια της Μικράς  Ασίας.

Το εργοστάσιο, απασχολούσε, προπολεμικά, περί τα 50 άτομα, κυρίως πρόσφυγες.(3)

Γύρω στα 1930 η εταιρεία άρχισε να κατασκευάζει διακοσμητικές πλάκες δαπέδου.

Την περίοδο της κατοχής, το εργοστάσιο ανέστηλε την λειτουργία του, για να επαναλειτουργήσει, μετά την απελευθέρωση.

Το εργοστάσιο  Κιαπέκου κατεδαφίστηκε, σχετικά πρόσφατα, και στη θέση του έγινε ο σταθμός λεωφορείων  Χαλκίδας ( ΚΤΕΛ).

(2)  μικρά αγαλματίδια, αμφορείς, αρχαίο μωσαϊκό με παραστάσεις ζώων, σταφυλιών κ.τ.λ., μαρμάρινο μπούστο κόρης με πτυχωτό πέπλο. ΄Οπως ήδη προαναφέραμε, η περιοχή ήταν λατρευτικός χώρος, κατά την αρχαιότητα, λόγω των πηγών της  Αρέθουσας.

(3)  ΄Οπως αναφέρει η Κλεοπάτρα  Λυμπέρη, στο βιβλίο της “ Γειτονιές της  Χαλκίδας”, σελ 118: ....ο Καράκωστας έτρεφε μεγάλη συμπάθεια στο προσφυγικό στοιχείο, γιατί και η δική του καταγωγή- κατα ένα μέρος- ήταν μικρασιατική. Ο παππούς του Βελισσάριος, από τους Καλημεριάνους της Κύμης, στην διάρκεια της  Ελληνικής Επανάστασης του 1821 πήγαινε συχνά στα παράλια της  Μικράς Ασίας για να φορτώσει όπλα.  Ο εκεί ελληνισμός παρακολουθούσε από κοντά τις εξελίξεις του αγώνα με τον Τούρκο δυνάστη και βοηθούσε με χρήματα και άλλα εφόδια. Στο  Αϊβαλί, ο Καράκωστας γνώρισε και αγάπησε την  Αγγελούδα, ελληνίδα από επιφανή οικογένεια, την οποία και παντρεύτηκε. ΄Οταν οι  Τούρκοι πληροφορήθηκαν την ανάμιξη των Αϊβαλιωτών στην επανάσταση, έκαναν αντίποινα.  Αρκετός κόσμος σφαγιάστηκε, κάηκαν σπίτια και μόνο μερικοί κατάφεραν να σωθούν στα πλοία. Ανάμεσα σ' αυτούς και η Αγγελούδα, η οποία αναγκάστηκε να πνίξει το νεογέννητο παιδί της, για να μην προδώσει  με τα κλάματά του τη θέση των συμπατριωτών της.  Μετά από πολλές περιπέτειες, η  Αγγελούδα έφθασε επιτέλους στο χωριό του άντρα της, στην  Κύμη, όπου αργότερα γέννησε πέντε παιδιά.

Εδώ μπορείτε να ακούσετε μια παλαιότερη  συνέντευξη του ιατρού Καράκωστα, μετόχου του εργοστασίου σε μαθήτριά μας στα πλαίσια προηγούμενου προγράμματος του σχολείου μας. (Ο ιατρός Καράκωστας δεν είναι πλέον στη ζωή):

        

ΡΕΤΣΙΝΑΔΙΚΟ  ΤΟΥ  ΚΟΝΤΗ ΚΑΙ ΣΑΚΕΛΑΡΑΚΗ

Στην περιοχή του Αγίου  Στεφάνου, λειτουργούσε και το ρετσινάδικο του Κόντη. Πρώτη ύλη ήταν το ρετσίνι, από τα πευκοδάση της  Βόρειας Εύβοιας και ως καύσιμο χρησιμοποιούσαν και πάλι την πυρήνα.  Με τη θέρμανση του ρετσινιού, παράγονταν πρώτα, ως πιο πτητικό, το νέφτι, ενώ το υπόλειμμα, το κολοφώνειο το χρησιμοποιούσαν για την παρασκευή εκκρηκτικών υλών.

ΒΥΡΣΟΔΕΨΕΙΑ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΥ

Τα βυρσοδεψεία ήταν βιοτεχνίες που ασχολούνταν με την κατεργασία των δερμάτων.  Στεγάζονταν σε ένα κτήριο που βρίσκεται πίσω ακριβώς από το πρώτο βενζινάδικο, στην έξοδο της πόλης προς την Νότια  Εύβοια. Οι βιοτεχνίες αυτές όμως ήταν πολύ ρυπογόνες και ως αποτέλεσμα της λειτουργίας τους είχαν την εξαφάνιση πολλών θαλασσίων ειδών από την περιοχή.


ΝΤΑΜΑΡΙΑ

Στην ίδιαν περιοχή του Αγίου  Στεφάνου, που οφείλει το όνομά της σε ένα μικρό εκκλησάκι που υπάρχει και σήμερα στην έξοδο της  Χαλκίδας προς την  Νότια Εύβοια, απέναντι από το βενζινάδικο της Valin, υπήρχαν από την εποχή του μεσοπολέμου, αλλά λειτουργούσαν και αρκετά χρόνια μεταπολεμικά, τρία νταμάρια των: Αναγνώστου,  Ντεγιάννη και  Σελεμέτα. Το μεγαλύτερο των τριών ήταν το νταμάρι του  Σελεμέτα και ήταν αυτό με τους περισσότερους εργάτες. Το μικρότερο ήταν αυτό του  Αναγνώστου, με εξειδικευμένους εργάτες από τη Λάμψακο   που  ήξεραν να φτιάχνουν αμμοχάλικα, αλλά  είχε και καμίνι για την παραγωγή ασβέστη.

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ  ΑΔΕΛΦΩΝ  ΑΦΕΝΤΑΚΗ

 Η οικογένεια  Αφεντάκη έλκει την καταγωγή της από την  Κίμωλο των κυκλάδων. Από το 1880 διατηρούσε κατάστημα Υφασμάτων, ένα από τα πρώτα της Εύβοιας. Ο  Αντώνιος  Ιωάννου Αφεντάκης και η σύζυγός τους Αγγελική, το γένος Κηρύκου  Παπαϊωάννου, που κατάγεται από την Κύμη, απέκτησαν δέκα παιδιά. (1)

Δύο από τα παιδιά της οικογένειας, ο Γεώργιος και ο Θεόδωρος Αφεντάκης, το 1936 ίδρυσαν την Βιομηχανία ΕΒΕΧ, η οποία είχε σαν αντικείμενό της την επεξεργασία του ανοξείδοτου χάλυβα. Τα προϊόντα της βιομηχανίας αυτής είχαν τεράστια κατανάλωση, όχι μόνο στην  Ελλάδα αλλά και στο εξωτερικό.  Κατανάλωση που οφειλότανε στην καλή ποιότητα, αλλά και στην εμπιστοσύνη προς αυτή, εκ μέρους του ιδιωτικού εμπορίου, καθώς επίσης από την πλευρά των κρατικών υπηρεσιών.

Η ποικιλία των προϊόντων τεράστια:  μαχαιροπήρουνα, μαγειρικά σκεύη, σουγιάδες, αλλά και πολεμικό υλικό, όπως κράνη, ξίφη, καραβάνες κ.τ.λ.

Το κτίριο που στέγαζε την  βιομηχανία Αφεντάκη στέκει έρημο, επί της όδου Χαϊνά και υπό νέα ιδιοκτησία, μια και η δραστηριότητα της έχει σταματήσει εδώ και δεκαπέντε χρόνια περίπου.

(1)  Σημαντικό μέλος της ίδιας οικογένειας, αδελφός των δύο παραπάνω, υπήρξε ό Ιωάννης Αντ. Αφεντάκης, ο οποίος απεφοίτησε το 1924 από τη Γεωπονική  Σχολή, και πρωτοστάτησε στη λύση του “ Κωπαϊδικού Ζητήματος”. Το 1981, μετά την αποχώρησή του από τη  Γενική Διεύθυνση της ΠΑΣΕΓΕΣ, σε συνεννόηση με τα αδέλφια του και στενούς του συγγενείς, ίδρυσε το “ΑΦΕΝΤΑΚΕΙΟ  ΦΙΛΑΝΘΡΩΠΙΚΟ  ΙΔΡΥΜΑ”, με σκοπό τη βοήθεια των συνανθρώπων του, κατοίκων της  Χαλκίδας.

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ   ΔΑΡΙΓΚ

Καθώς προχωρούμε προς το κέντρο της πόλης, λίγο μετά από την  ΑΡΕΘΟΥΣΑ, στο μεθεπόμενο οικοδομικό τετράγωνο, βρίσκεται, και το καταλαμβάνει εξ ολοκλήρου, η κλειστή, σήμερα, πλέον, βιομηχανία ΔΑΡΙΓΚ.  Ιδρύθηκε από τον  Βελισσάριο  Δάριγκ, λένε ότι παρέμεινε από τους  Βαυαρούς του  ΄Οθωνα και προπολεμικά λειτουργούσε σαν παγοποιείο. Μεταπολεμικά λειτούργησε σαν βιομηχανία επεξεργασίας σιδήρου: έφτιαχνε σιδερόβεργες οικοδομής, πρόκες, καθώς και πλέγματα σιδήρου, τα γνωστά έως και σήμερα “πλέγματα  Δάριγκ”.

Μέσα στην αυλή του, βρίσκεται  ρωμαϊκή παλαίστρα.

ΚΑΝΑΤΑΔΙΚΑ

Πριν το πλαστικό κατακλύσει τη ζωή μας, τα κεραμικά αγγεία κυριαρχούσαν στην ζωή των ανθρώπων: πιάτα, τσουκάλια, στάμνες, δοχεία διαφόρων τύπων, πιθάρια για την αποθήκευση του λαδιού, σιταριού κ.τ.λ.  ΄Ολα αυτά τα κατασκεύαζαν οι κανατάδες της εποχής, που είχαν τις επιχειρήσεις τους στην περιοχή “τούρκικα μνήματα”. Την πρώτη ύλη την προμηθεύονταν από την λεκάνη του ποταμού  Λήλα (6), και για το ψήσιμο των κεραμικών, χρησιμοποιούσαν καυσόξυλα.

Η μεγαλύτερη από τις επιχειρήσεις ανήκε στον  Νάστα, ο εγγονός του οποίου είναι σήμερα καθηγητής μας στο 2ο   Γυμνάσιο  Χαλκίδας. Απασχολούσε πολλούς εργάτες και είχε πολλές παραγγελίες.  Τα κανατάδικα της εποχής εκείνης έφτιαχναν και κεραμίδια για την στέγαση των σπιτιών και τούβλα.

Εδώ μπορείτε να ακούσετε μια συνέντευξη του Δημητρίου Νάστα, εγγονού του ιδιοκτήτη ενός από τα μεγαλύτερα κανατάδικα της εποχής, σε μαθητές μας. Ο κ. Νάστας είναι σήμερα καθηγητής Φυσικής στο σχολείο μας.

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ  ΕΛΛΕΝΙΤ

Λίγα μέτρα μετά τα φανάρια της  Νέας Λαμψάκου, τις δεκαετίες του 60 και του 70 λειτουργούσε η βιομηχανία κατασκευής των Ελλενίτ.  Τα ελλενίτ ήταν κυματοειδείς πλάκες αμιαντοτσιμέντου και χρησίμευαν για την στέγαση δημοσίων αλλά και ιδιωτικών κτηρίων. Το χαμηλό κόστος και οι πολύ καλές ιδιότητες του αμιάντου (αντοχή στη φωτιά, μικρό ειδικό βάρος σε σχέση με άλλα υλικά κ.τ.λ.) οδήγησαν στην ευρύτατη χρήση του. Γινόντουσαν ακόμη και εξαγωγές στα Αραβικά εμιράτα,  Ουγγαρία κ.λ.π. ΄Οταν όμως τα ελλενίτ φθείρονται με τον χρόνο, οι καρκινογόνες μικρο-ίνες του αμιάντου διασκορπίζονται στην ατμόσφαιρα, στο έδαφος και με τα νερά της βροχής ρυπαίνουν και τον υδροφόρο ορίζοντα.  Η είσοδος λοιπόν των ινών αμιάντου στους πνεύμονες, προκαλεί καρκίνο του πνεύμονος. Το 1960 δούλευαν στο εργοστάσιο αμιάντου 250 άτομα, από τα οποία, στο τέλος της δεκαετίας του 1980, τα 200 είχαν πεθάνει από καρκίνο.

Το εργοστάσιο έκλεισε το 1990.

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ   LINDNER

Στις 26-03-2013 η κ. Καζάκου Γεωργία μας είπε τα εξής: Τη δεκαετία του '60 ιδρύθηκε και λειτούργησε έξω από τη Χαλκίδα, στο δρόμο προς το νέο νεκροταφείο η βιομηχανία Lidner, γερμανικών συμφερόντων. "Την εποχή που εγώ δούλευα εκεί, το 1968 - 1979 απασχολούσε γύρω στα 1500 άτομα. Η παραγωγή ήταν ηλεκτρολογικό υλικό, κυρίως ασφάλειες και τα καπάκια τους, που  αποτελούνταν από πορσελάνη (την οποία παρασκευάζαμε οι ίδιοι). Έπαψε να λειτουργεί το 1985 για πολιτικούς λόγους".

ΠΗΓΕΣ

- " Γειτονιές της; Χαλκίδας" της Κλεοπάτρας Λυμπέρη, εκδόσεις Προοδευτική Εύβοια.

-  Ιωάννης Αντωνίου Αφεντάκης, Αθήνα 1988

-  Επαναδιατύπωση του Τ.Ε.Ε. - τμήμα Εύβοιας προς μόνιμη επιτροπή Χωροταξίας, Πολεοδομίας και Οικιστικών Θεμάτων και την μόνιμη επιτροπή αρχιτεκτονικών

   θεμάτων και θεμάτων πολιτιστικής κληρονομιάς με θέμα: Γνωμοδότηση για Τροποποίηση Σχεδίου πόλης σε ιδιοκτησία Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Εύβοιας.

-  Ποθητός Καμάρας του Κωνσταντίνου Δημητούλη, 2009 Τ.Ε.Ε περιφερειακό τμήμα Ν. Εύβοιας.

-  Διπλωματική εργασία του Παναγιώτη Κανελόπουλου με θέμα "επαναχρήση βιομηχανικού κτηρίου στην περιοχή Άγιος Στέφανος Χαλκίδας" , Απρίλιος 2002.

http://www.servitoros.gr/evia/view.php/329/,

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%91%CF%81%CE%AD%CE%B8%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B1_%28%CE%BC%CF%85%CE%B8%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%AF%CE%B1%29