Διερευνώντας στοιχεία της ζωής των κατοίκων "τότε και τώρα" σε επίπεδο πολιτισμικό αποφασίσαμε να εστιάσουμε σε τρία σημεία.

• Το πρώτο είναι το μυστήριο του γάμου στην παραδοσιακή, βασικά ποντιακής καταγωγής, κοινωνία σε σύγκριση με το σήμερα.
• Έπειτα, παρόλο που η περιοχή παραμένει πρωτίστως αγροτική, είναι εμφανής, όχι μόνο στην περιοχή μας, η αλλαγή στον τρόπο καλλιέργειας και η απομάκρυνση σιγά-σιγά από τον παραδοσιακό τρόπο στην κτηνοτροφία. Το δεύτερο λοιπόν σημείο με το οποίο ασχοληθήκαμε είναι η εικόνα της αγροτικής παραγωγής "τότε και τώρα".
• Το πιο σημαντικό σημείο όμως είναι η μεγάλη έρευνά μας που έγινε σε περίπου 220 μαθητές του Γυμνασίου και του Λυκείου της περιοχής μας σχετικά με τις συνήθειές τους ως προς τον τρόπο διασκέδασής τους. Παράλληλα, ρωτώντας παλιότερες γενιές, τις γενιές των γιαγιάδων μας, σταχυολογήσαμε τις απόψεις τους και πήραμε χρήσιμες πληροφορίες για τον τρόπο διασκέδασης "τότε".

Τα συμπεράσματά μας θα τα δείτε σε μορφή παρουσίασης (ppt).

Ποντιακός γάμος ... τότε και τώρα

Στα παλιά χρόνια συνήθως η γνωριμία των καλόνυφων γινόταν μέσω των γονιών του γαμπρού και της νύφης. Αρραβώνας γινόταν όπως και σήμερα, όμως η νύφη και ο γαμπρός έμεναν ξεχωριστά μέχρι να παντρευτούν. Μετά των αρραβώνα οι συγγενείς έκλειναν ημερομηνία του γάμου.

Μια εβδομάδα πριν το γάμο η νύφη έκανε κάθε το βράδυ πάρτι με τις φίλες της στα σπίτια των συγγενών. Την Παρασκευή οι γονείς τις νύφης έκαναν γλέντι στο σπίτι τους όπου ήταν καλεσμένοι όλοι οι συγγενείς από τη μεριά της νύφης. Το Σάββατο ο γαμπρός πήγαινε με μουσική και δώρο στο κουμπάρο και μαζί πήγαιναν μετά να πάρουν τη νύφη από το σπίτι της. Με συνοδεία της ζωντανής μουσικής ο γαμπρός με τον κουμπάρο έπαιρναν το δρόμο για το σπίτι της νύφης πηγαίνοντας της το νυφικό της. Πριν να έρθει ο γαμπρός στο σπίτι της νύφης, η νύφη έφευγε από το σπίτι της και κρυβόταν σε κάποιο συγγενικό σπίτι. Ο κουμπάρος με τη μουσική πήγαινε από σπίτι σε σπίτι στο χωριό για να βρει τη νύφη. Όταν την έβρισκε έπρεπε να πληρώσει για να την πάρει από το σπίτι που βρισκόταν. Την πήγαινε στο σπίτι της όπου οι γυναίκες από τη μεριά του γαμπρού της φορούσαν το νυφικό.‘Έπειτα ακολουθούσε η στέψη στην εκκλησία. Μετά τη στέψη οι νεόνυμφοι πήγαιναν στο σπίτι του γαμπρού που η νύφη έπρεπε πριν μπει στο σπίτι να σπάσει ένα πιάτο με το τακούνι της. Στη συνέχεια ακολουθούσε το γλέντι. Παλιά το νυφικό που φορούσε η νύφη συνήθως ραβόταν. Ο γαμπρός φορούσε το κουστούμι που αγόραζε, ενώ το πουκάμισο το αγόραζαν οι γονείς της νύφης. Στα παλιά χρόνια τα τραπέζια του γάμου τα ετοίμαζαν οι συγγενείς του γαμπρού. Στα χρόνια μας η γνωριμία της κοπέλας και του παλικαριού γίνεται με δικιά τους επιλογή. Οι ετοιμασίες του γάμου ξεκινάνε από τη στιγμή που θα κλειστεί η ημερομηνία του γάμου, συνήθως πριν από ένα χρόνο. Την ημέρα του γάμου ο γαμπρός και ο κουμπάρος με τη συνοδεία ζωντανής μουσικής έρχονται στο σπίτι της νύφης και την παίρνουν. Έπειτα πηγαίνουν στην εκκλησία για τη στέψη. Αφού παντρευτούν βγάζουν μερικές φωτογραφίες και βίντεο μαζί με τα παρανυφάκια. Αργότερα πηγαίνουν στο χώρο όπου γίνεται το γλέντι.  Πολλές φορές οι συγγενείς του γαμπρού και τις νύφης ετοιμάζουν κι αυτοί κάποια γεύματα για τα τραπέζια. Με άλλα λόγια ο σημερινός γάμος στις Κρηνίδες δε διαφέρει καθόλου από τους γάμους που τελούνται σε οποιοδήποτε ελληνικό αστικό κέντρο.

Ποια ήταν τα ήθη και τα έθιμα του γάμου;

Την παραμονή του γάμου ετοίμαζαν σε μπαούλα τα προικιά της νύφης που τα πήγαιναν στο νέο της σπίτι την ημέρα του γάμου. Γινόταν γλέντι χωριστά στο σπίτι της νύφης και του γαμπρού. Την ημέρα του γάμου που συνήθως ήταν Κυριακή, ο γαμπρός μαζί με τον κουμπάρο και τους μουσικούς πήγαιναν στο σπίτι της νύφης, την έπαιρναν και πήγαιναν στην εκκλησία. Μετά τον γάμο γινόταν γλέντι με όλους τους συγχωριανούς στην πλατεία του χωριού. Την τελευταία βδομάδα πριν το γάμο το ζευγάρι δεν έπρεπε να συναντηθεί. Το Σάββατο απλωνόταν η προίκα της νύφης σε μεγάλα σχοινιά για να την δει το χωριό. Το βράδυ του Σαββάτου γινόταν γλέντι στο σπίτι του γαμπρού και της νύφης. Την Κυριακή, με συνοδεία οργάνων έπαιρνε ο γαμπρός τη νύφη και γινόταν η στέψη στην εκκλησία. Μετά ακολουθούσε γλέντι στην πλατεία του χωριού.

Ποια ήταν η θέση της κοπέλας τότε;

Η θέση της ήταν κατώτερη από του άνδρα, γιατί σπανίως σπούδαζε και ήταν προορισμένη μόνο για σύζυγος και μητέρα των παιδιών της. Οι κοπέλες τότε δεν είχαν ίσες ευκαιρίες με τα αγόρια, κι αυτό γινόταν σε όλους του τομείς της ζωής. Η ανατροφή της είχε ως σκοπό να γίνει μια σωστή σύζυγος, νοικοκυρά και μητέρα. Ενώ σήμερα μπορεί να ασχοληθεί με όλα όσα κάνει ένα αγόρι.

Αγροτική παραγωγή και καθημερινή ζωή ... τότε και τώρα

Η κτηνοτροφία ξεκίνησε από πολύ παλιά στα χωριά της περιοχής μας. Οι περισσότεροι κάτοικοι είχαν ένα μικρό κοπάδι από ζώα. Στη συνέχεια όμως έσμιξαν τα κοπάδια και δημιούργησαν μεγαλύτερα. Αργότερα τα πράγματα δυσκόλεψαν πολύ, επειδή δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα για να πάρουν τροφές για να ταΐσουν τα ζώα τους.

Οι κάτοικοι του χωρίου ζητούσαν από τους κτηνοτρόφους γάλα ή και κρέας, επειδή είχαν μεγάλη αξία. Το γάλα το έπαιρναν είτε για να το κάνουν γιαούρτι ή κασέρι αλλά πολλές φορές το έπιναν κιόλας. Επίσης παλαιότερα δεν υπήρχαν μηχανήματα για να αρμέξουν τα πρόβατα ή τα κατσίκια, γεγονός που έπρεπε να  κάνουν με τα χέρια, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να κουράζονται περισσότερο.

Πλέον οι κτηνοτροφία σβήνει σιγά σιγά γιατί δεν είναι επικερδής. Παράλληλα οι τροφές είναι πολύ ακριβές και οι έμποροι παίρνουν τα δικά μας προϊόντα (γάλα και κρέας) σε πολύ χαμηλές τιμές, ενώ τα πουλούν στις διπλάσιες. Λίγοι κτηνοτρόφοι μπορούν να κάνουν μονάδες με ηλεκτρονικά μηχανήματα.

Η διασκέδαση τότε

Παραθέτουμε ενδεικτικές απαντήσεις από τις συνεντεύξεις που κάναμε:

Με ποιον τρόπο αξιοποιούσατε τον ελεύθερο χρόνο σας;
Ο ελεύθερος χρόνος ήταν ελάχιστος, γιατί οι περισσότερες εργασίες γίνονταν με τα χέρια (λόγω έλλειψης μηχανημάτων) και συνήθως οι γυναίκες ασχολιόντουσαν με το κέντημα και το πλέξιμο και οι άντρες έκαναν βόλτα στα καφενεία και τις πλατείες του χωριού. Με συγκεντρώσεις των γειτόνων στις αυλές των σπιτιών για συζήτηση και εργόχειρο οι γυναίκες και με βόλτες στις πλατείες και τα καφενεία οι άντρες
Πώς διασκεδάζατε;
Με χορούς στις πλατείες κατά τις γιορτές των πολιούχων αγίων του χωριού (Αγ. Χριστόφορος και Αγ. Γεώργιος), Κυριακάτικες βόλτες στον κεντρικό δρόμο του χωριού, χορό στις πλατείες στις γιορτές/πανηγύρια και sτους γάμους των κατοίκων του χωριού

Πώς ντυνόντουσαν οι άνθρωποι;

Οι άντρες φορούσαν φαρδιά υφασμάτινα παντελόνια με πουκάμισα κυρίως και οι γυναίκες μακριά φορέματα ή φούστες με φαρδιά μπλουζάκια. Δεν είχαν πολλά ρούχα τότε∙ μόνο τα απαραίτητα: μακριά φορέματα οι γυναίκες με χαμηλοτάκουνα άνετα παπούτσια και βαμβακερά φαρδιά παντελόνια με πουκάμισα οι άντρες. Τα πανωφόρια ήταν πλεκτές ζακέτες και μάλλινα παλτό.

Πώς ήταν το χωριό παλιότερα;

Η μικρότερο σε έκταση, με χωμάτινους δρόμους, ισόγεια ή το πολύ διώροφα σπίτια με αποθήκες και στάβλους μέσα στην αυλή και με περισσότερο πράσινο. Το χωριό ήταν χτισμένο στην αρχή πάνω, στους πρόποδες του βουνού. Υπήρχαν λιγοστά σπίτια στο κάτω χωριό. Δεν υπήρχαν ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι και σχεδόν όλα τα σπίτια είχαν μεγάλες αυλές και κήπους, στάβλους και αποθήκες.

Η διασκέδαση τώρα

Αφού συλλέξαμε τις απαντήσεις, διερωτηθήκαμε αν και κατά πόσο έχει αυξηθεί ο ελεύθερος χρόνος μας σε σχέση με το παρελθόν και κατά πόσο διαφοροποιείται ο τρόπος αξιοποίησής του "τότε¨και "τώρα". Για το λόγο αυτό αποφασίσαμε να κάνουμε μια μικρή έρευνα, μοιράζοντας ερωτηματολόγια σε 223 μαθητές τόσο του Γυμνασίου όσο και του Λυκείου της περιοχής μας. Σας παραθέτουμε τα αποτελέσματα σε μορφή παρουσίασης (ppt).